Allemaal Leerdammers (1)
De regel op deze bank maakt deel uit van het project “Allemaal Leerdammers” uit 2021. Op basis van gegevens uit de bevolkingsadministratie zijn bij de tien meest voorkomende bevolkingsgroepen een dichtregel, een kenmerkende spreuk of een voor die bevolkingsgroep typisch gezegde verzameld. Leerdammers uit één van die bevolkingsgroepen of uit een lokale vereniging hebben de teksten aangeleverd. Bedoeling van het project is om op een luchtige manier de diversiteit van de Leerdamse bevolking te duiden en de onderlinge nieuwsgierigheid te stimuleren.
Deze Bank
Naast de tien ”vreemde” talen is ook gekozen voor het aanbrengen van teksten in het Leerdams. Op vijf prominente plekken in Leerdam zijn deze dichtregels aangebracht. Geprobeerd is om de regel uit het gedicht aan te laten sluiten bij de plaats waar het gedicht is aangebracht.
De “èchte” Leerdammer
De oorsprong van Leerdam ligt rond het jaar 1000 toen zich de eerste bewoners vestigden rond de dam die in de Leede lag welke in de Linge uitmondde. Een agrarische nederzetting toen. Begin vijftiende eeuw kreeg Leerdam stadsrechten en vanaf die tijd namen handel en nijverheid een vlucht. De veiligheid van de stad bood bescherming aan tal van bewoners uit de omliggende regio. In de achttiende eeuw vestigden zich hier de glasfabriek en de houtfabriek.
De dichtregel
da gao maor deur, da hou nie op
Het gedicht
Bekant host alles
Raok om deuze tijd
Van ’t jaor aon ’t end
De bome in de straot
Staon kaol gesnoeid
Daglich verkort
De blomme uitgebloeid
De werme lucht is op
De aorde afgekoeld
De kouw weind nim toe
En laot gien mins
Gien dier gien ding
Niks laotie ongemoeid
’t afgechôôte wild
Wordt bij een dronk gedêêld,
Onêênigheid een dronk daornao
Gehêêld, de vetgemeste knijn
Meedogelôôs gekild
Veul bloed veul stront,
Naor ’t waoter en de grond
Keer alles om
Van watter is
Van watter kom,
Da gao maor deur
Da gao maor deur
Da hou nie op
Messchien wel nooit nie op
Ok nie an ’t end
Da’s dink ik êêuwigheid,
Krek, êêuwigheid
De dichter
Arie Cornelis van Iterson (Leerdam -1934) is een groot liefhebber van cultuurgeschiedenis en taal. Hij is lid van de Stichting Streektaal Alblasserwaard – Vijfheerenlanden. Voor het kwartaalblad “De Mauwerd” van deze Stichting maakte hij gedichten in het Leerdams dialect.
Arie was vele jaren stadsgids in Leerdam en hij kreeg de eerste stadsrechtenprijs van Leerdam (2006).